‘De reden dat ik diëtist ben geworden, is persoonlijk: ik had vroeger last van ernstig overgewicht. In mijn familie komen chronische aandoeningen zoals diabetes en een te hoog cholesterol veel voor. Onze eetgewoonten droegen daaraan bij, met veel vetrijke maaltijden en snoepgoed. Mijn achtergrond is Turks, maar ik ben opgegroeid in Nederland. Door een gezonde leefstijl aan te nemen, ben ik uiteindelijk van mijn overgewicht afgekomen.’ 

Voor de rubriek ‘Divers advies van Fatima’ beantwoordde diëtist Furkan Acikgoz acht vragen over voeding in de Turkse keuken in relatie tot diabetes. In de nieuwsbrief van augustus 2024 publiceren we de eerste vier vragen (deel 1). In de nieuwsbrief van september 2024 volgen de resterende vier vragen (deel 2).

Zijn er specifieke culturele sensitiviteiten of communicatieaspecten waarmee diabetesverpleegkundigen rekening kunnen houden?

• Emotionele en empathische benadering
  Het Turkse volk is zeer emotioneel en hecht veel waarde aan empathie. Ze willen zich gehoord en begrepen voelen. Het is belangrijk om begrip te tonen en hen de ruimte te geven om hun gevoelens en zorgen te uiten. Dit helpt om hun vertrouwen te winnen en hen beter te begeleiden.

• Behoefte aan uitleg en begrip
  Turkse mensen willen vaak de details begrijpen van wat er in hun lichaam gebeurt. Het is nuttig om in begrijpelijke termen uit te leggen hoe diabetes hun lichaam beïnvloedt en waarom bepaalde voedings- en gezondheidsmaatregelen belangrijk zijn. Gebruik van beeldmateriaal kan hierbij helpen om de informatie duidelijker over te brengen.

• Cultureel begrip en sensitiviteit
  Het kennen en respecteren van hun cultuur en religie is cruciaal. Bijvoorbeeld, tijdens de ramadan voelen sommigen zich schuldig als ze niet kunnen vasten vanwege hun gezondheid. Het is belangrijk om hen uit te leggen dat het geloof hen niet verplicht te vasten als hun gezondheid dit niet toelaat. Dit moet echter op een gevoelige en respectvolle manier worden overgebracht, bij voorkeur door iemand die bekend is met hun culturele en religieuze achtergrond.

• Motivatie en hoop bieden:
  Omdat veel Turkse mensen geneigd zijn om te leven voor anderen en zichzelf te verwaarlozen, is het belangrijk om hen te motiveren en hoop te bieden. Laat zien dat ze waardevol zijn en dat het belangrijk is om voor jezelf te zorgen. Benadruk dat met de juiste inspanningen en ondersteuning, ze hun gezondheid kunnen verbeteren.

• Familie en gemeenschap
  Turkse mensen zijn vaak sterk gericht op hun familie en gemeenschap. Het betrekken van hun naasten in het zorgproces kan helpen om betere resultaten te bereiken. Daarnaast kunnen gemeenschapsgerichte initiatieven en voorlichting nuttig zijn om bredere acceptatie en begrip te bevorderen.

Welke strategieën en hulpmiddelen gebruik je om Turkse mensen voor te lichten over gezonde voeding en diabetes?

• Voorlichtingsmateriaal
  Ik maak gebruik van voorlichtingsmateriaal dat ik zelf heb ontwikkeld tijdens mijn studie en stage. Dit materiaal is specifiek gericht op voedingsgewoonten van mensen met een niet-westerse achtergrond, waaronder de Turkse cultuur. Hierdoor kan ik gerichte en relevante informatie verstrekken die aansluit bij hun eetcultuur.

• Jip en Janneke-taal
  Ik leg complexe onderwerpen uit in eenvoudige, begrijpelijke termen. Bijvoorbeeld, ik leg uit waar suikers in zitten en hoe deze in het lichaam worden omgezet. Ik bespreek ook hoe de alvleesklier insuline afgeeft en wat er gebeurt wanneer koolhydraten zoals brood in de maag worden verteerd.

• Diepgaande uitleg
  Omdat Turkse mensen gewend zijn aan uitgebreide uitleg van professionals in Turkije, ga ik dieper in op de werking van het lichaam. Ik vertel hun wat er gebeurt met de lever en nieren bij diabetes en hoe verschillende voedingsmiddelen invloed hebben op hun bloedsuikerspiegel. Dit geeft hun een beter begrip van waarom bepaalde voedingskeuzes belangrijk zijn.

• Visuele hulpmiddelen
  Ik gebruik schema’s en tekeningen om de fluctuaties van de bloedsuikerspiegel uit te leggen. Deze visuele hulpmiddelen helpen om de impact van voeding op de bloedsuikerspiegel duidelijker te maken. Bijvoorbeeld, ik teken hoe de bloedsuikerspiegel zich gedraagt na het eten van bepaalde voedingsmiddelen en hoe ze grote pieken en dalen kunnen voorkomen door hun maaltijden beter te verdelen.

• Empathische benadering
  Ik toon empathie en begrip voor hun situatie, wat helpt om een vertrouwensband op te bouwen. Ik luister naar hun zorgen en behoeften en pas mijn adviezen aan op basis van hun persoonlijke omstandigheden.

• Cultureel begrip
  Omdat ik zelf een Turkse achtergrond heb, begrijp ik de culturele en religieuze gevoeligheden. Ik houd hier rekening mee in mijn adviezen, bijvoorbeeld tijdens de ramadan. Ik leg uit dat vasten niet verplicht is voor mensen met gezondheidsproblemen en dat ze hier geen schuldgevoel over hoeven te hebben.

Zijn er specifieke recepten, kookboeken of apps die je aanbeveelt voor Turkse patiënten met diabetes?
Ik adviseer Turkse patiënten met diabetes soms over specifieke recepten en alternatieven, hoewel ik hier niet altijd diep op inga. Een handige bron is de website Nefis Yemek Tarifleri, die door veel Turken wordt gebruikt voor het zoeken naar recepten. Deze website biedt ook gezonde alternatieven voor traditionele gerechten. Bijvoorbeeld, in plaats van gefrituurde gevulde aubergine, kan men de aubergine bestrijken met olijfolie en in de oven bakken.