‘De reden dat ik diëtist ben geworden, is persoonlijk: ik had vroeger last van ernstig overgewicht. In mijn familie komen chronische aandoeningen zoals diabetes en een te hoog cholesterol veel voor. Onze eetgewoonten droegen daaraan bij, met veel vetrijke maaltijden en snoepgoed. Mijn achtergrond is Turks, maar ik ben opgegroeid in Nederland. Door een gezonde leefstijl aan te nemen, ben ik uiteindelijk van mijn overgewicht afgekomen.’ 

Welke voedingsgewoonten en -tradities binnen de Turkse gemeenschap kunnen invloed hebben op diabetesmanagement? 
Binnen de Turkse gemeenschap ontbreekt vaak structuur in het eetpatroon. Oorspronkelijk was men in Turkije gewend om op vaste tijden te lunchen, maar dat is veranderd. Tegenwoordig lunchen veel mensen laat en uitgebreid, vaak met veel brood, groenten, huisgemaakte jam of honing, witte kaas en ei – een typisch Turks ontbijt. Vervolgens wordt er tot de avondmaaltijd niets gegeten, hoewel men in de namiddag begint te snacken met koffie of thee, vaak met nootjes, koekjes of chocolade. Dit snacken gaat door tot aan de avondmaaltijd, waarna er uitgebreid wordt gegeten met rijst, brood, aardappelen, salade en vlees, vis of kip. Dit ongestructureerde eetpatroon leidt vaak tot ongezondere keuzes na de warme maaltijd, wat resulteert in een ‘tatli krizi’ of suikercrisis, waarbij men veel trek krijgt in zoetigheden naast de thee. Deze gebrek aan structuur in het voedingspatroon heeft een grote invloed op diabetesmanagement.

‘Gebrek aan structuur in het voedingspatroon heeft grote invloed op diabetesmanagement’

Zijn er specifieke gerechten of ingrediënten die vaak worden geconsumeerd en die belangrijk zijn om rekening mee te houden?
Binnen de Turkse gemeenschap worden zeker specifieke gerechten en ingrediënten vaak geconsumeerd, vooral bij mensen met diabetes. Hoewel de producten zelf vergelijkbaar zijn met wat een normaal persoon dagelijks nuttigt, zit het probleem vaak in de combinaties van deze ingrediënten.

Een veelvoorkomend voorbeeld is het combineren van meerdere koolhydraatbronnen. Zo wordt brood vaak samen geconsumeerd met rijst, aardappelen of zelfs macaroni. Hierdoor wordt de hoeveelheid koolhydraten in één maaltijd aanzienlijk verhoogd. Daarnaast bevat de traditionele gebonden soep vaak rijststukjes of aardappelen, en is gemaakt met meel. Na deze soep wordt er vaak nog een gerecht met rijst en aardappelen geserveerd.

Een ander punt van aandacht zijn de natuurlijke zoete producten die vaak worden gebruikt, zoals huisgemaakte jam of pure honing. Hoewel deze producten gezonder kunnen lijken, kunnen ze leiden tot overconsumptie en ongereguleerde suikerspiegels, wat vooral problematisch is voor mensen met diabetes.

Het is daarom belangrijk om bewust te zijn van deze combinaties en hoeveelheden, en waar mogelijk aanpassingen te maken om een beter gereguleerde bloedsuikerspiegel te behouden.

Heb je tips hoe mensen traditionele Turkse gerechten kunnen aanpassen om ze ‘diabetesvriendelijker’ te maken?
Ja, zeker. Er zijn verschillende manieren om traditionele Turkse gerechten diabetesvriendelijker te maken. Hier zijn enkele tips:

• Verminder combinaties van koolhydraten
  Kies ervoor om niet meerdere koolhydraatbronnen te combineren. Bijvoorbeeld, serveer geen aardappelen samen met rijst. Dit helpt om de totale hoeveelheid koolhydraten in een maaltijd te verminderen.

• Gebruik heldere soepen
  In plaats van gebonden soepen, die vaak meel, rijst of aardappelen bevatten, kunnen mensen kiezen voor heldere soepen. Deze zijn meestal lichter en bevatten minder koolhydraten.

• Kies volkorenmeel
  Gebruik bij het bakken van brood of andere gerechten volkorenmeel in plaats van wit meel. Volkorenmeel heeft een lagere glykemische index en zorgt voor een langzamere stijging van de bloedsuikerspiegel.

• Bereid voedsel in de oven
  Stimuleer het gebruik van de oven voor het bereiden van gerechten. Bijvoorbeeld, in plaats van aubergine te frituren voor gevulde aubergine, kunnen mensen deze in de oven bakken met een beetje olijfolie. Dit behoudt de smaak maar vermindert de hoeveelheid vet die wordt opgenomen.

• Vermijd overmatig gebruik van natuurlijke zoetstoffen
  Hoewel huisgemaakte jam en pure honing gezonder lijken, kunnen ze toch bijdragen aan hoge bloedsuikerspiegels. Gebruik deze met mate en zoek naar alternatieven die minder suiker bevatten.

Door deze aanpassingen kunnen traditionele Turkse gerechten gezonder worden gemaakt, wat kan bijdragen aan een betere regulatie van de bloedsuikerspiegel en een gezondere levensstijl voor mensen met diabetes.

Welke veelvoorkomende misvattingen of uitdagingen kom je tegen bij het begeleiden van Turkse mensen met diabetes op het gebied van voeding?
Een veelvoorkomende uitdaging is dat veel Turkse mensen zelf onderzoek doen en naar diverse bronnen luisteren, zoals professionals op internet, YouTube, Instagram en televisie. Hierdoor krijgen ze te maken met uiteenlopende en soms tegenstrijdige informatie. Deze verwarring kan leiden tot misvattingen over wat effectief is voor hun diabetesmanagement.

Een specifiek voorbeeld is de populariteit van zogenoemde ‘wondermiddeltjes’ die op sociale media circuleren, zoals yoghurt gemengd met kruiden of citroenwater. Hoewel sommige kruiden en ingrediënten kleine voordelen kunnen bieden, wordt vaak gedacht dat deze oplossingen voldoende zijn om de bloedsuikerspiegel te reguleren. Dit kan leiden tot ongezonde eetpatronen, zoals het uitgebreid eten van zoetigheden en brood, met de verwachting dat een glas appelazijn of een kruidenmix alles zal oplossen.

Een andere uitdaging is dat iedereen met diabetes uniek is. Wat voor de ene persoon werkt, kan voor een ander minder effectief of zelfs gevaarlijk zijn vanwege mogelijke contra-indicaties met andere gezondheidsproblemen. Dit benadrukt het belang van gepersonaliseerd advies, maar veel mensen proberen nog steeds zelf oplossingen te vinden, wat soms leidt tot onjuiste of ineffectieve keuzes.

Daarnaast speelt mond-tot-mondreclame een grote rol binnen de Turkse gemeenschap. Mensen delen vaak tips en ervaringen met elkaar, wat kan bijdragen aan de verspreiding van niet-onderbouwde informatie.

Vaak is de kennis van voeding en diabetesbeheer niet diepgaand. Veel mensen weten bijvoorbeeld dat ze een koekje moeten vermijden, maar begrijpen niet waarom. Wanneer ik cliënten uitleg geef over de effecten van bepaalde voedingsmiddelen op hun lever, nieren en bloedsuikerspiegel in begrijpelijke taal, zijn ze meer geneigd om gezondere keuzes te maken. Ze hebben behoefte aan duidelijke uitleg en verheldering om gemotiveerd te raken en beter begrip te krijgen van het waarom achter de aanbevelingen.

Door deze behoefte aan uitleg te vervullen, kunnen mensen beter geïnformeerde beslissingen nemen en effectiever omgaan met hun diabetes.

Diëtistenpraktijk eyeopener.nl

Lees ook:
Diëtist Jennifer beantwoordt zeven vragen over de Surinaamse keuken en diabetes