In de rubriek ‘Vijf vragen aan’ spreken we met verschillende diabetesprofessionals over hun werk en betrokkenheid bij diabeteszorg. Zij delen praktijkervaringen en geven inzicht in hoe ze mensen met diabetes kunnen helpen. Daarnaast vragen we naar tips voor andere diabeteszorgprofessionals. Dit keer spraken we met Mirja de Lange, verpleegkundig specialist AGZ, Ziekenhuis Rijnstate Arnhem.

1. Wat doe je voor werk?
Momenteel werk ik als verpleegkundig specialist (VS) in het Rijnstate ziekenhuis bij Vitalys, een kliniek tegen overgewicht in Elst (Gld). Ik ben opgeleid als VS in de diabeteszorg in het Groene Hartziekenhuis te Gouda. Daar heb ik onder andere de transitiepoli helpen opzetten. Mijn afstudeerproject ging over jongvolwassenen, die worstelen met hun diabetes. Van hen heb ik geleerd dat een slechte diabetesregulatie niets zegt over al hun inspanningen.

2. Hoe ben je betrokken bij diabetes?
Eigenlijk van jongs af aan al, mijn jongere broer kreeg al heel vroeg diabetes mellitus type 1, wat toen nog juveniele diabetes werd genoemd. Diabetes hoorde gewoon bij ons gezin en we kregen fruit als tussendoortje. Ik herinner me de oranje etiketten van de chocoladerepen die hij kon snoepen.

Ik vind de veranderingen die optreden na een maagverkleining spectaculair

3. Kun je een praktijkervaring delen?
Ik maak voor mensen met diabetes mellitus type 2 een diabetesplan pré- en postoperatief, vlak voordat ze een bariatrische ingreep (gastric bypass of gastric sleeve) ondergaan en ik volg ze tot acht weken postoperatief. Ik vind de veranderingen die optreden in de korte tijd na de maagverkleining spectaculair. De enorme hoeveelheden insuline worden drastisch verlaagd en de diabetesregulatie stabiliseert, waardoor de kwaliteit van leven al snel verbetert. Vaak blijven ze alleen metformine gebruiken en, afhankelijk van de comorbiditeit, een GLP-1 analoog.

4. Hoe kun je mensen met diabetes helpen?
Ik zoek altijd de samenwerking op met mijn patiënt. Ik ga steeds op zoek naar het unieke van de mens met diabetes en probeer te achterhalen wat hem of haar bezighoudt en waar ondersteuning gewenst is. Je hebt de ervaringen van je patiënt nodig om samen te beoordelen welke stappen in de behandeling gezet kunnen worden. Er is namelijk erg veel kennis nodig om een goede balans te vinden tussen de eisen die de ziekte stelt en wat mogelijk is.

5. Heb je tips voor diabeteszorgprofessionals?
Allereerst: focus op het functioneren van de mens als geheel, leer elkaar kennen. Ik maak graag gebruik van het 5A-model van Whitlock. Met behulp van het 5A-model kun je goede zelfmanagementondersteuning bieden. Wat ik regelmatig zie, is dat verpleegkundigen al snel in de adviserende rol schieten. Een advies kun je pas geven als je weet wat de wensen en de behoeften van je patiënt zijn. Cruciaal voor mij is dan de eerste A van het 5A-model: Achterhalen. Daarna komt pas de 2e A van Adviseren. 

Het 5A-model in het kort:

• Achterhalen (verdieping in situatie) 
• Adviseren (passend, als de patiënt hier prijs op stelt) 
• Afspreken (haalbare doelen, plan)
• Assisteren (coachen)
• Arrangeren (follow up)