Stel, de patiënt tegenover je heeft nierschade en knikt bij alles wat je zegt, maar vragen stelt hij niet. Je hebt hem advies gegeven over gezonder eten, maar thuis lijkt het toch niet te lukken. Het zijn signalen dat de patiënt verminderde gezondheidsvaardigheden heeft.

Dit is een alinea uit een interessant artikel van de Nierstichting dat ik onlangs las. Het beschrijft de ontwikkeling van de interventie ‘Grip op uw nieren’, onderdeel van het promotieonderzoek van Marco Boonstra. Voor zijn onderzoek werkte hij samen met Andrea de Winter. Ze werken allebei op de Faculteit Medische Wetenschappen van het UMCG. ‘Grip op uw nieren’ richt zich op de communicatie tussen zorgverleners en patiënten met verminderde gezondheidsvaardigheden. Ik deel het artikel graag met jullie. Hier alvast enkele punten die me opvielen.

Bij veel mensen ontbreekt de urgentie om over te gaan tot leefstijlveranderingen

Geen klachten
Bij nierziekten zijn gezondheidsvaardigheden van groot belang, net als bij diabetes. Als zorgprofessional verwacht en hoop je dat het hebben van een ziekte mensen aanspoort tot leefstijlveranderingen. Uit interviews die Marco Boonstra en Andrea de Winter met patiënten hielden, bleek dat de urgentie hiertoe ontbrak bij veel mensen. In het beginstadium van nierziekten hebben mensen meestal nog geen klachten. Hetzelfde geldt voor mensen met diabetes type 2. Ook zijn mensen vaak niet op de hoogte van de ernst van de aandoening.

Zorgprofessionals kunnen leren hoe ze simpel kunnen informeren

E-learning
De initiatiefnemers van de interventie richten zich bewust niet alleen op het bevorderen van de gezondheidsvaardigheden van de patiënten, maar juist ook op zorgprofessionals. Boonstra zegt: ‘Als je dokter bent, en al twintig jaar gespecialiseerd in nieren, heb je je een bepaalde manier van uitleggen en van labuitslagen delen eigen gemaakt. In de training is aandacht voor hoe je simpel kunt informeren, en hoe je rekening houdt met de barrières van verminderde gezondheidsvaardigheden.’ De professionals kregen een e-learning van een uur en een workshop over gespreksvoering en het herkennen van verminderde gezondheidsvaardigheden. Voor patiënten was er een website of brochure met visuele middelen. Daarnaast is er gesprekskaart ontwikkeld voor tijdens het consult en boekjes over uiteenlopende onderwerpen waarmee ze aan de slag kunnen naar aanleiding van het advies van de arts, bijvoorbeeld een boekje over zout. De interventie was dus gericht op mensen met lage gezondheidsvaardigheden, niet op mensen die analfabeet zijn.

Significant effect
De interventie had een significant effect op hoe zorgprofessionals communiceerden met patiënten.

• Patiënten gaven aan dat ze in het consult beter hun emoties konden delen.
• Ze waren tevredener over hun eigen bijdrage aan het gesprek.
• De bloeddruk van de deelnemers aan het promotieonderzoek daalde. De interventie had dus daadwerkelijk effect op de gezondheidsuitkomsten.

De onderzoekers vinden het de moeite waard om deze interventie breed in te zetten. Ze kijken momenteel naar de mogelijkheden voor implementatie.

Lees hier het hele artikel ‘Communicatiehulp voor patiënten met verminderde gezondheidsvaardigheden en artsen’